خرید و انتخاب سالم ترین لامپ برای منزل و بسیاری از اماکن دیگر، کار آنچنان سختی نیست. تنها کافی است که با انواع روشنایی مصنوعی آشنا شد، به مقایسه لامپ ال ای دی و کم مصرف با یکدیگر و سایر لامپ ها پرداخت و در نهایت در میان آن ها دست به انتخاب بهترین مورد زد.
اولین لامپ هایی که به بازار عرضه شدند و مورد استفاده قرار گرفتند فناوری ساخت رشته ای داشتند. بعد از لامپ های رشته ای، پله پله لامپ ها با فناوری های مختلف مانند کم مصرف(فلورسنت فشرده- CFL) به بازار عرضه شدند. در نهایت صنعت روشنایی به تکنولوژی LED دست پیدا کرد.
مضرات هر نوع لامپ
هریک از لامپ هایی که در بالا به آن ها اشاره شد، نسبت به دیگری از فناوری یا تکنولوژی ساخت متفاوتی بهره برده است. تکنولوژی ساخت در طول عمر، میزان روشنایی، شیوه روشن شدن و بسیاری از موارد دیگر یک لامپ تاثیر دارد. مزایا و معایب لامپ ها بر اساس همین تفاوت تکنولوژی شکل میگیرند و تعیین میکنند که آیا برای انسان مضر هستند؟ یا به سوالاتی از این قبیل که لامپ کم مصرف بهتر است یا ال ای دی؟ پاسخ میدهند. به منظور تهیه سالم ترین لامپ برای منزل یا هر مکان دیگر که مد نظر شما است در ابتدا باید به مطالعه مضرات لامپ های پرمصرف مانند رشته، کم مصرف و ال ای دی بپردازید و در نهایت تصمیم گیری کنید.
مضرات لامپ رشته ای
لامپ های رشته ای صرفا 10 درصد از برق دریافتی خود را به روشنایی تبدیل میکنند و الباقی آن به حالت گرما هدر میرود. این علت باعث میشود تا لامپ های رشته ای بیش از اندازه داغ شوند. گرمای لامپ های رشته و بدنه نازک آن ها موجب میشود تا در صورت برخورد با کوچک ترین ضربه یا رطوبت، به راحتی بشکنند. پرتاب شدن تکه های شکسته لامپ میتواند تهدید نسبتا خطرناکی محسوب شود. همچنین به علت حرارات بالا، احتمال حریق در لامپ های رشته ای زیاد است.
مضرات لامپ کم مصرف
لامپ های کم مصرف یا فلورسنت فشرده دارای 3 الی 5 میلی گرم جیوه هستند. آسیب دیدن یا شکستن اینگونه لامپ، منجر میشود که بخار جیوه به بیرون راه پیدا کند. بخار جیوه میتواند بر کلیه، کبد و سایر قسمت های بدن تاثیر منفی داشته باشد. در برخی تحقیقات نشان داده شده که بخار جیوه قادر است موجب تخریب هورمون و ایجاد اختلالات در سیستم هورمونی بدن شود. به همین دلایل همواره توصیه میشود که بلافاصله بعد از شکستن لامپ فلورسنت فشرده محیط ترک شود و موقع جمع آوری به صورت مستقیم به آن دست زده نشود.
مضرات لامپ ال ای دی
لامپ های LED دارای نور آبی زیادی میباشند. نور آبی با چشم قابل مشاهده نیست، اما میتواند بر خواب و چشم انسان تاثیر بگذارد.
ساطع شدن نور آبی در شب میتواند ترشح هورمون ملاتونین که وظیفه تنظیم خواب را بر عهده دارد به تاخیر بیندازد. این عمل موجب میشود که الگو خواب افراد دچار اختلال شود یا اینکه کیفیت خواب آن ها کاهش یابد. همچنین این نور از میان قرنیه و عدسی چشم عبور میکند و باعث پدید آمدن مشکلاتی همچون خشکی چشم، آب مروارید و پیری چشم میشود.
مقایسه مضرات لامپ ال ای دی، فلورسنت فشرده و رشته ای
تا به اینجا مضرات هم سه مدل لامپ گفته شده مورد بررسی قرار گرفت. اگر بخواهیم دیدگاهی منطقی داشته باشیم هیچکدام آن ها لامپ های بی ضرر محسوب نمیشوند؛ اما در بحث مقایسه، مسلما یکی برگ برنده را در دست دارد.
برای کاهش مضرات لامپ های رشته ای نمیتوان کاری کرد؛ زیرا عملکرد آن ها بدین شیوه است و عملا هیچ راهی برای کاهش دمای آن ها وجود ندارد. در زمینه لامپ های CFL هم به هیچ عنوان نمیشود که جیوه داخل آن ها یا اثرات سو جیوه را از بین برد؛ چرا که روشن شدن لامپ های فلورسنت فشرده به جیوه وابسته است.
اما در این میان در زمینه کاهش مضرات لامپ های LED راه حل وجود دارد. به منظور کاهش عوارض نور آبی در لامپ های LED باید از رنگ های گرم بین 2700 کلوین تا 3000 کلوین استفاده کرد، زیرا میزان نور آبی در این درجه دمای رنگ کمتر است با این روند دیگر نیازی نیست که نگران تاثیرات لامپ ال ای دی بر سلامت خود باشید.
لامپ های LED در مقایسه با فلورسنت فشرده و رشته ای دارای طول عمر بیشتر، بهره نوری بالاتر، مصرف برق کمتر و حتی کیفیت نور بهتری هستند، در یک جمع بندی کلی باید گفت که لامپ های LED ارزش خرید بیشتری دارند.
برخی افراد گمان میکنند چون لامپ کم مصرف و ال ای دی هردو مصرف برق پایینی دارند در یک رده قرار میگیرند، اما این تفکر کاملا اشتباه است. زیرا در بحث مقایسه لامپ ال ای دی و کم مصرف باید به این نکته اشاره کرد که لامپ های فلورسنت فشرده صرفا 20 درصد برق دریافتی را به نور تبدیل میکنند؛ اما این رقم در لامپ های LED حدود 90 درصد است. با این مقایسه میتوان متوجه شد که انرژی هدر شده توسط لامپ های ال ای دی تنها 10 درصد است.
مزایا و معایب انواع لامپ
در صورتی که افراد بدانند دقیقا برای چه فضا و مکانی به دنبال لامپ هستند، باید علاوه بر بررسی مضرات انواع لامپ ها، مزایا و معایب آن ها را در نظر داشته باشند. مزایا و معایب بیانگر موارد بسیار از جمله بهای حقیقی یک کالا هستند.
مزایا و معایب لامپ رشته ای
لامپ های رشته ای در دوره ای بسیار محبوب بودند. هزینه پایین، نور گرم و طبیعی و تکنولوژی ساده از جمله مواردی هستند که میتوان از آن ها به عنوان مزایای لامپ های رشته ای یاد کرد. اما به علت مصرف برق بالا، انتشار گرمای زیاد، حساسیت به ضربه و عمر کوتاه، امروزه در مقابل لامپ های ال ای دی حرفی برای گفتن ندارند.
مزایا و معایب لامپ کم مصرف
قبل از روی کار آمدن LED، لامپ های فلورسنت فشرده دارای فروش و محبوبیت خوبی بودند. آن ها در مقایسه با لامپ های رشته ای طول عمر بیشتر و مصرف برق کمتری برخوردار هستند. اما هنوز برخی ایرادات مانند کیفیت رنگ و بهره نوری پایین، آسیب به محیط زیست(وجود جیوه) به آن ها وارد است.
مزایا و معایب لامپ ال ال دی
امروزه لامپ های LED آخرین فناوری ساخت در زمینه نور و روشنایی محسوب میشوند و تا به این لحظه فناوری نوظهوری دیگری اختراع نشده است که جای آن ها را بگیرد. لامپ های دیود نوری(LED) طول عمر بالا حدود 25000 الی 30000 ساعته، شاخص نمود رنگ و بهره نوری بالا، زمان پاسخگویی سریع و حباب نسبتا مقاوم به ضربه خوبی دارند که این موارد آن ها را در مقایسه با سایر لامپ های رشته ای و فلورسنت فشرده(کم مصرف) محبوب تر میکند. از جمله معایب لامپ های ال ای دی میتوان به حساسیت آن ها در برابر هوای سرد و قیمت نسبتا بالا اشاره کرد.